Trước khi lâm chung, Tào Tháo và Lưu Bị đều để lại những lời cảnh báo cho hậu thế, tiếc rằng không ai làm theo, nếu không lịch sử Tam Quốc đã có một kết cục khác.
Trong Tam Quốc Diễn Nghĩa, chư hầu khắp nơi chinh phạt lẫn nhau, thiên hạ hỗn loạn, là một giai đoạn của sự toan tính và tranh đấu của các nhân vật kiệt xuất.
Đặc biệt là hai trong ba nhân vật đứng đầu thời Tam Quốc, họ đều là những nhân vật đứng đầu một phương, là kẻ địch không đội chung trời nhưng cũng từng gọi nhau là huynh đệ, tính cách tuy đối nghịch mà đến phút cuối đời lại có những việc làm giống nhau. Đó chính là Tào Tháo và Lưu Bị.
Tào Tháo mưu lược kiệt xuất, khuynh đảo thiên hạ. Ông lòng ôm trí lớn, tâm kế và trí lược người bình thường khó mà bì kịp. Tiếc thay, thất bại tại Xích Bích đã ngăn cản bước tiến, khiến ông không thể hoàn thành hoài bão thống nhất thiên hạ.
Thế nhưng khả năng nhìn người và dùng người của Tào Tháo luôn đáng nể, trước khi lâm trung ông đã dự đoán chính xác một chuyện, đồng thời nhắc kỹ con trưởng của mình là Tào Phi phải đề phòng.
Tào Tháo sớm đã nhận ra dã tâm của Tư Mã Ý.
Lúc còn tại thế, Tào Tháo đã rất đắn đo không biết nên giết hay dùng Tư Mã Ý. Một mặt ông rất coi trọng nhân tài, muốn giữ Tư Mã Ý lại để phò tá cho thế hệ kế cận hoàn thành đại nghiệp còn dang dở.
Mặt khác, Tào Tháo nhìn rất rõ dã tâm và tài cán của Tư Mã Ý, các con của ông đặc biệt là Tào Phi đều thua xa trí óc của người này. Vậy nên trước khi lâm trung, Tào Tháo đã dặn dò rất kỹ Tào Phi rằng, muốn thành đại nghiệp cần có Tư Mã Ý nhưng phải tuyệt đối đề phòng ông ta.
Tào Phi nghe lời dặn dò của phụ vương, luôn đề phòng Tư Mã Ý, chỉ trọng dụng chứ không trao binh quyền. Tào Phi trước khi qua đời cũng đưa ra lời cảnh báo tương tự cho người kế thừa Tào Duệ, vì vậy Tư Mã Ý dưới thời Tào Duệ cũng không dám lộng hành.
Tiếc rằng Tào Duệ cũng mất sớm, con trai Tào Phương kế vị khi còn quá nhỏ, quốc gia bất ổn. Sau nhiều năm nhẫn nại, Tư Mã Ý khơi dậy chính biến, giết đại tướng Tào Sảng, chiếm lấy đại quyền. Cuối cùng, cháu nội của Tư Mã Ý phế truất nhà Ngụy, lập ra Tấn Quốc, xưng làm Tấn Đế.
Lưu Bị đã cảnh báo Khổng Minh không nên trọng dụng Mã Tốc, Khổng Minh không nghe, để Mã Tốc phá hỏng chiến dịch phạt Bắc.
Bên phía Thục Quốc, Lưu Bị trước khi lâm trung tại thành Bạch Đế cũng triệu tập Gia Cát Lượng để thương thảo quốc sự. Sau khi dặn dò nhờ cậy phò trợ Lưu Thiện, Lưu Bị đặc biệt nhắc đến tên một người, đó là Mã Tốc, đệ tử chân truyền của Gia Cát Lượng.
Lưu Bị hỏi Gia Cát Lượng có đánh giá như nào về Mã Tốc, Gia Cát Lượng không ngần ngại nói: “Nằm trong số ít những nhân tài thời nay, không thua kém Giang Đông Lục Tốn”.
Lưu Bị nghe xong, cố gắng gượng tấm thân trọng bệnh của mình ngồi dậy, gằn giọng: “Không đúng! Ta thấy người này không lợi hại như vậy, không thể dùng cậu ta làm tướng. Gia Cát Lượng nghe vậy không ngừng nói: “Vâng! Vâng! Vâng! Xin nghe lời chỉ giáo”.
Thế nhưng trong lòng Gia Cát Lượng không hề nghĩ như vậy. Trong chiến dịch phạt Bắc lần thứ nhất, Gia Cát Lượng không tin dùng Ngụy Diên mà lại tin tưởng Mã Tốc, giao cho Mã Tốc trấn thủ Nhai Đình, nơi trọng yếu và là bàn đạp tiến công của quân Thục.
Cuối cùng Mã Tốc tự cho mình là thông mình mà biến thành một gã ngốc, chỉ đọc nhiều binh pháp mà không biết vận dụng vào thực chiến. Kết quả, Nhai Đình thất thủ, chiến dịch phạt Bắc thất bại.